Gemeenten zien cryptocurrency voorbijkomen bij cliënten die een bijstandsuitkering hebben. Wat betekent dat voor de uitkering? En als er twijfels zijn, hoe is vast te stellen of de persoon inderdaad deze risicovolle virtuele munten bezit?

Mensen die handelen in digitale munten zoals bitcoin of ethereum kunnen snel geld verdienen maar het ook snel verliezen. Sommige bedrijven, zoals Amazon, accepteren inmiddels de op blockchaintechnologie gebaseerde munten als betaalmiddel. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) verkende het fenomeen. ‘Online vindt een levendige handel plaats in cryptocurrency.’

Signaal

Hoe is vast te stellen of iemand cryptocurrency heeft? Het kan zijn dat iemand dat simpelweg aangeeft en dan kunnen gemeenten de hash code of transaction hash opvragen. Andere mogelijkheden zijn tips, bankafschriften, de Belastingdienst of een ‘box 3-signaal’: ‘Voor de toekomst geldt dat u mogelijk via een box 3-signaal van het Inlichtingenbureau inzicht kunt krijgen in het bezit van cryptocurrency van een cliënt. Op dit moment is het niet duidelijk of dit daadwerkelijk gaat gebeuren.’

Als iemand inderdaad digitale munten bezit dan raadt de VNG aan dat te onderzoeken, want het is ‘goed mogelijk’ om in cryptocurrency te investeren zonder dat er herleidbare bankafschriften zijn. Bijvoorbeeld via transacties van derden of naamloze prepaid creditcards. ‘Kunt u de herkomst van de middelen waarmee het betreffende account gevoed is onvoldoende traceren? Dan kunt u het recht op bijstand niet vaststellen.’ En dan is er geen recht op bijstand.

Van kopen tot swappen

Mensen kunnen cryptocurrency kopen, verhandelen, minen, swappen, of zelf een virtuele munt starten. Als iemand digitale munten heeft gekocht dan tellen ze mee als vermogen. Ze zijn dan ook beter te vergelijken met aandelen dan met valuta omdat ze veel risico met zich meedragen.

Dat een cliënt een eigen virtuele munt start, zal nauwelijks voorkomen in de Participatiewet

Bij minen probeert men met computers zelf cryptocurrency te genereren. Het is een proces dat veel energie verbruikt en dat zou een manier zijn om te bepalen dat iemand hiermee bezig is: ‘Dat zou u terug moeten kunnen zien op de energierekening van een cliënt.’ Het kan echter ook via datacenters of via de cloud. In het eerste geval is het terug te zien via de bankrekening, maar in het tweede geval gaat dat moeilijker.

Bij swappen oftewel uitwisselen wordt een virtuele munt omgezet in een andere munt. ‘Doet een cliënt dit op dagelijkse basis, dan kunt u spreken van handel en daarmee van op geld waardeerbare arbeid. Maar ook van inkomen.’ Alle soorten activiteiten, van kopen tot swappen, moeten worden beoordeeld als inkomen, vermogen, of op geld waardeerbare arbeid of activiteiten. (Zie voor meer details en bijbehorende jurisprudentie de verkenning.)

Dat iemand een eigen virtuele munt start, kan beoordeeld worden als op geld waardeerbare arbeid, omdat het nogal wat inspanning vraagt. Maar volgens de verkenning zal deze vorm ‘nauwelijks voorkomen in de Participatiewet. En gebeurt dat wel, dan kunt u zich afvragen of deze cliënt niet bepaalde skills heeft die hij of zij te gelde kan maken op de reguliere arbeidsmarkt.’